Exlibris

W.J. Rozendaal
houtgravure 1929
Een exlibris (letterlijk: uit de boeken van)  is een gedrukt etiket dat in een boek wordt geplakt ter aanduiding van de eigenaar. De geschiedenis van het exlibris gaat terug tot de Middeleeuwen. In religieuze en adellijke kringen werd het hoe langer hoe meer gebruikelijk om het boekenbezit te voorzien van gedrukte eigendomsmerken. Vanaf de 19e eeuw werd dit gebruik door de "gewone" burgerij overgenomen, het eerst in Duitsland. Ambachtslieden en kunstenaars werden in de arm genomen om een passend ontwerp te vervaardigen, maar ook de eenvoudige huisvlijt liet zich niet onbetuigd. Alle mogelijke druktechnieken hebben hun toepassing gevonden bij de productie van exlibris: houtsnede, houtgravure, ets, kopergravure, lithografie, zeefdruk enz. Voor een overzicht van de grafische technieken klik hier. Op de pagina Albums zijn presentaties te zien van Nederlandse exlibriskunst en kleingrafiek.

De internationale federatie van exlibrisverenigingen, de FISAE, heeft in 2018 een stuk doen verschijnen dat richtlijnen bevat, enerzijds met betrekking tot het verstrekken van exlibris-opdrachten, anderzijds met betrekking to het ruilverkeer. Het document is van de hand van de Brit William Butler en is getiteld Guidelines for commissioning and exchanging exlibris.